Deze gearchiveerde website ‘De Vlaamse primitieven' wordt tijdelijk niet meer geactualiseerd. Bepaalde functionaliteiten (vb. gericht zoeken in de collectie) zijn hierdoor mogelijk niet meer beschikbaar. Nieuwsupdates over de Vlaamse primitieven verschijnen voortaan op vlaamsekunstcollectie.be. Vragen over deze website? Neem contact op via info@vlaamsekunstcollectie.be.

WERELDBEELD: het portret

Het schilderen van op zichzelf staande of autonome portretten met individuele gelaatstrekken is een nieuwe ontwikkeling in de laatmiddeleeuwse kunst. Voordien bestonden gebeeldhouwde portretten vooral in de context van grafmonumenten en graftomben voor vorsten. En tot circa 1400 waren geschilderde portretten het exclusieve voorrecht van koningen en de hoge adel.

In de 15e eeuw beginnen rijke burgers uit de Vlaamse steden het gedrag van de adel te imiteren. Op hun beurt bestellen zij portretten. Al weten we verrassend weinig over specifieke functies, gebruik en plaatsing van de vroege portretten van de Vlaamse primitieven, het is wel duidelijk dat de portretten heel verschillende vormen en functies konden hebben. Zo zijn er stichtersportretten op altaarstukken. Deze konden ofwel aan de buitenkant, ofwel aan de binnenkant van het altaarstuk voorgesteld werden. Er zijn epitaafportretten, ter nagedachtenis van een overledene, gemaakt zoals Jan van Eycks Portret van een man (Léal souvenir) (1432, National Gallery, Londen) en beroepsportretten zoals Jan van Eycks Portret van de Goudsmid Jan de Leeuw (1436, Kunsthistorisches Museum, Wenen). In de late middeleeuwen bestonden ook reeds persoonlijke portretten voor gebruik in huiselijke kring. Een voorbeeld hiervan is het Portret van Margaretha, de vrouw van Jan van Eyck (1439, Groeningemuseum, Brugge).

Till-Holger Borchert

QT Kunstwerken referenties