Deze gearchiveerde website ‘De Vlaamse primitieven' wordt tijdelijk niet meer geactualiseerd. Bepaalde functionaliteiten (vb. gericht zoeken in de collectie) zijn hierdoor mogelijk niet meer beschikbaar. Nieuwsupdates over de Vlaamse primitieven verschijnen voortaan op vlaamsekunstcollectie.be. Vragen over deze website? Neem contact op via info@vlaamsekunstcollectie.be.

GEBRUIK EN ONTSTAAN: sociale stratificatie

Petrus Christus, Isabella of Portugal with  Saint Elisabeth (detail)

De aanbidding van het Lam Gods van de gebroeders van Eyck (Sint-Baafskathedraal, Gent) werd door Jodocus Vijd, een rijke burger uit Gent, besteld. Enkele decennia eerder was een dergelijke opdracht nog een voorrecht van de adel en de hoge geestelijkheid. In de 15e eeuw waren de panelen van de Vlaamse primitieven ook voor de welvarende middenklasse een statussymbool geworden. In altaarstukken voor privékapellen en kerken lieten de schenkers zich samen met Maria en heiligen afbeelden. Ze kregen een steeds prominentere plaats in het kunstwerk, zelfs middenin het religieuze gebeuren. De schenkers hadden niet zozeer de bedoeling de toeschouwer op zijn godsdienstige plichten te wijzen. Ze etaleerden hun religiositeit ter vrijwaring van het eigen zielenheil. De panelen van de Vlaamse primitieven wezen de gewone kerkganger ook op de hoge positie die de schenker in de maatschappij innam. De altaarstukken weerspiegelden de sociale en religieuze ambities van de elite.

Mieke Parez