GEBRUIK EN ONTSTAAN: leven na de dood

Bij De Kamprechter van Rogier van der Weyden (KMSKA, Antwerpen) staat op het uurwerk, vrij vertaald: ‘De mens leeft de tijd die hem toegemeten is en meer krijgt hij niet'. De dood en vooral de voorbereiding op het leven na de dood is enorm belangrijk, zoals bij de laatste sacramenten in van der Weydens De Zeven Sacramenten (KMSKA, Antwerpen). Daarnaast zijn er talloze voorstellingen waarin de sterveling hulp vraagt bij Maria of een heilige. Een voorbeeld hiervan is De Trap des Heils door Goswin van der Weyden (KMSKA, Antwerpen), waar Antonius Tsgrooten voorspraak vraagt bij Maria. Maria vraagt als moeder steun bij Jezus en die toont op zijn beurt zijn wonden en passiewerktuigen aan zijn vader. Meestal zien we maar twee stapjes zoals in Jan van Eycks Madonna en kanunnik Joris van der Paele (Groeningemuseum Brugge). In diptieken vraagt de schenker, afgebeeld op het rechterluik, voorspraak aan de Madonna, afgebeeld op het linkerluik. Stilaan krijgen de dood en het memento mori ("Weet dat je sterfelijk bent.") een grotere rol, bijvoorbeeld als schedel op de achterkant van een schilderij.

Nanny Schrijvers